تصمیم های مهم و حیاتی، به ندرت توسط یک فرد گرفته میشوند. معمولاً بسته به موقعیت و شرایط، چندین نفر (بعضاً خبره) در بررسی اطلاعات و اتخاذ تصمیم دخیل هستند. در این گروه ها موضوع از جنبه های گوناگون بررسی میشود. اما ترکیب اعضای این گروه، شرایط برگزاری جلسه، و نحوه رهبری و هدایت گروه … همه و همه در اتخاذ تصمیم درست، یا افتادن در دام تصمیمات اشتباه و در نتیجه هزینه های ناشی از آن، موثرند.
وقتی گروه، بزرگ و پر تعداد باشد، ممکنست سوءگیری «تایید گروهی» باعث شود که اغلب افراد، نظرات بقیه را تایید کنند و از ابراز نظر شخصی خودداری نمایند. هرچقدر هسته مرکزی گروه، قدرتمندتر باشد، احتمال اینکه افراد دورتر از هسته ی مرکزی، نظر واقعی خود را بیان نکنند، بیشتر میشود. در ژاپن رسم بر این است که اول، کوچکترها صحبت میکنند. بطوریکه شخص بزرگتری را نفی نکنند. در نتیجه تمام نظرات شنیده میشود.
برای تصمیمگیری درست، انتخاب افراد مناسب، جمع آوری شواهد و اطلاعات (تا جای ممکن) و انتخاب زمان و محل برگزاری جلسه، نوع هدایت و مدیریت جلسه، و عوامل بسیار دیگری، موثر و تسهیل کننده است. همچنین بسیار مهم است که برای هریک از عوامل و مولفه های تصمیم‌ساز، ارزش نسبی آنرا برحسب میزان اثرگذاری و اهمیتش، مشخص کنیم. مولفه های مختلف لزوماً هم وزن نیستند. پس بهترست در ابتدای جلسه، حاضرین بر روی مولفه های اثرگذار و میزان اهمیت هریک از آنها به توافق برسند. سپس از تکنیک های مختلف برای نظر سنجی از همه و دوری از سوءگیری های مختلف، میتوان استفاده نمود.
مزایا و معایب تصمیم گیری گروهی
از جمله مزایای تصمیمگیری گروهی میتوان به موارد زیر اشاره نمود :
- هم‌فکری در رابطه با عوامل اثرگذار روی موضوع
- بررسی موضوع از زوایای مختلف
- همراه کردن گروه برای تصمیمگیری و بعد برای اجرای آن تصمیمات
- پذیرش تصمیم نهایی توسط گروه و ایجاد همراهی
- ایجاد حس مطلوب در اعضای گروه (به سبب دیده شدن و شنیده شدن نظرات)
- انتقال تجارب بین اعضاء
- ارائه راه حل های متفاوت و خلاقانه
برخی از معایب تصمیمگیری های گروهی عبارتند از :
- معمولاً در زمان طولانی تری (نسبت به تصمیگیری شخصی) به نتیجه میرسند
- این جلسات ممکنست به تنش های تازه ای بین اعضای گروه ختم شوند!
- سوء گیری ها و دامهای مختلفی تصمیمگیری گروهی را تهدید می‌کند.
- منافع پنهان برخی از اعضا میتواند مسیر تصمیگیری را منحرف کند.
- ممکنست اعضاء مسئولیت تصمیمات نهایی را به طور برابر نپذیرند. و نیز در اجرای آن تصمیمات نیز مسولیت پذیر نباشند.
- پیدا کردن زمان مناسب برای همه اعضاء کار ساده ای نیست.
برخی از تکنیک های تصمیم گیری گروهی
وقتی از تصمیم گیری گروهی حرف می‌زنیم، بلافاصله بحث سبک های تصمیم گیری هم پیش می‌‌آید. چون بر خلاف تصمیم گیری فردی که همه چیز به منطق یا شهود تصمیم‌گیرنده محدود میشود، در تصمیم گیری گروهی با افراد گوناگون در سطوح قدرت و اختیار متفاوت روبرو هستیم که ترجیحات و منافع هر یک از آنها با دیگری فرق دارد.
تکنیک گروه اسمی : در این روش، اعضای گروه پیشنهاداتشان را روی برگه مینویسند. سپس مدیر جلسه به نوبت مواردی که نوشته شده را روی تخته می نویسد. بدون اینکه نام صاحب آن نظر را مطرح کند. حالا گروه روی نظرات مختلف بحث میکنند و به هریک از آنها امتیاز میدهند. اصل بر اینست که حاضرین «راه حل ها» را بدون قضاوت و بدون سوگیری مورد بحث و بررسی قرار دهند.
تکنیک دلفی : در این تکنیک (که در جلسات غیرحضوری نیز کاربرد فراوان دارد) اعضاء جلسه انتخاب و گلچین شده اند و در زمینه ی مورد بحث، دارای مهارت و شناخت و خبرگی میباشند. هریک از این اعضاء نظراتشان را روی رسانه ی دیجیتال (مانند فوروم، یا بصورت ایمیل های گروهی، با بقیه اعضاء به اشتراک میگذارند. و در پایان هر مرحله، سایرین میتوانند سوالاتشان را از نظر دهنده بپرسند. طی چند دور که این مراحل تکرار میشود، نظرات به تدریج همسو شده و به یکدیگر نزدیک میشوند و گروه به مناسبترین راهکار میرسد.
ماتریس انتخاب زوجی : این روش عبارت است از مقایسه ایده‌های مختلف با یکدیگر به‌صورت دو به دو، و انتخاب ایده‌ای که در مقایسه‌ها به آن بیشترین رأی داده‌شده است. این روش ممکن است به‌صورت مستقل (از ابتدا برای یافتن بهترین ایده) یا به‌صورت مکمل (اگر روش‌های دیگر به بن‌بست رسید و نتیجه‌ای حاصل نشد) به کار رود.
روال کار به این صورت است که برای انتخاب بهترین ایده از بین تمامی ایده‌های مطرح‌شده، ایده‌ها به‌صورت دوتایی (یک ایده در مقابل یک ایده دیگر) مقایسه میشوند و از افراد حاضر می‌خواهند که فقط از بین آن دو ایده، یکی را انتخاب کنند.هر ایده که رأی بیشتری آورد (مثلاً با بلند کردن دست یا نوشتن رأی روی کاغذ)، در خانه جدول یا ماتریس ثبت میشود و همین کار برای دو رأی دیگر صورت می‌گیرد تا همه ایده‌ها به‌صورت تک‌تک باهم مقایسه شود. درنهایت، ایده‌ای که بیشتر از همه در جدول یا ماتریس، ثبت‌شده باشد، بهترین ایده خواهد بود.
روش طوفان فکری : برای آگاهی بیشتر درخصوص این تکنیک، میتوانید به صفحه اینستاگرام نیکاوند مراجعه فرمایید.
