نقشه راه یا road map درست همان چیزی است که در بسیاری از مراحل زندگی به آن نیاز داریم تا به اهداف ریز و درشت خود برسیم و بتوانیم زندگی موفقیت آمیزی را پشت سر بگذاریم. در این میان مدل بوم کسب و کار برای بسیاری از انسان ها حرف اول را می زند. داشتن نقشه راه برای ارتقای یک کسب و کار یا راه اندازی یک کار جدید و موفقیت در آن و یا بیزینس کوچینگ ، یک اقدام هوشمندانه و ضروریست. افرادی که بدون road map شروع به یک کار جدید می کنند و به سوی اهداف مبهم خود پیش می روند مصداق بارز کسانی هستند که بی گدار به آب می زنند و در نهایت هم چیزی جز شکست نصیب آن ها نمی شود. در این مقاله می خواهیم شما را با مفهوم کلی نقشه راه یا همان road map آشنا کنیم و در نهایت نیز به این سوال پاسخ دهیم که نقشه راه چگونه می تواند به کسب و کار ما کمک کند؟
نقشه راه چیست؟
در زمینه کسب و کار نقشه راه یا road map به تصویر کامل و واضحی گفته می شود که به صورت بصری و طراحی شده ارائه می گردد و تمام موانع و مشکلاتی که سد راه موفقیت در کسب و کار هستند در کنار مزایا و مواردی که باعث بهبود کسب و کار می شوند را نشان می دهد؛ اهداف بلند مدت و اهداف کوتاه مدت را به صورت دقیق و حساب شده ارائه می کند و در نهایت یک هدف برتر و عالی را مشخص می نماید که عامل اصلی ترسیم نقشه راه و هدف غایی آنست. این نقشه کمک می کند تا دیدگاه بهتر و جامع تری در خصوص اهداف و مایلستونهای اصلی داشته باشید و باعث می شود از همان ابتدا محدودیت ها، امکانات، نقاط قوت و نقاط ضعف خودتان را در کنار شرکا، کسب و کار و امکاناتی که در اختیار دارید، بدانید.
یک واقعیت در خصوص تجارت و دنیای کسب و کار وجود دارد و آن هم احتیاط بیش از حد مردم جامعه برای راه اندازی یک کار جدید است، که باعث می شود نبوغ، مهارت ها و توانایی های بسیار زیادی در نطفه خفه شوند. از سوی دیگر، ریسک پذیری بی حساب و کتاب بعضی از انسان هاست که در برخی از موارد باعث می شود یک شبه همه چیزشان را از دست بدهند. در این میان یک راه میانه و منطقی هم وجود دارد که به لطف علوم مدرن در زمینه تجارت می توان با کمترین میزان شکست به پیروزی های چشم گیر دست پیدا کرد. نقشه راه باعث می شود تا شما در بهترین شرایط ممکن برای شروع کسب و کار خود قرار بگیرید. برنامه های هر مرحله از رسیدن به اهدافتان را بدانید و همیشه آنها را جلوی چشمتان داشته باشید. نیرویتان را در جای درست صرف کنید، و خلاصه هر لحظه بدانید که چه کاری را برای رسیدن به چه هدف کوتاه مدت یا بلند مدتی انجام دهید.
ترسیم نقشه راه
اکنون می خواهیم نحوه ترسیم نقشه راه را به شما یاد بدهیم. ترسیم نقشه راه باید کاملا واقع گرایانه باشد. هرچقدر باخودتان صادق تر باشید و بهتر بتوانید نقاط قوت و ضعف خود را تعیین کنید، نقشه قوی تر و موثرتری هم خواهید داشت. البته در این خصوص باید از یک تیم کاربلد کمک بگیرید که سابقه طراحی و ترسیم صدها و شاید هزاران road map را دارند. چرا که شما در ابتدای راه نسبت به موانع و مشکلاتی که بر سر کسب و کارتان است اطلاعات چندانی در اختیار ندارید و ممکن است حتی در صورت ترسیم نقشه مسیر نیز با شکست مواجه شوید. حال با ما همراه باشید تا کلیات مربوط به ترسیم نقشه راه را به شما یاد بدهیم.
بدنه اصلی نقشه راه
بدنه اصلی شامل چند سوال کلیدی و مهم است که عبارتند از:
- هدف اصلی از ترسیم نقشه راه یا راه اندازی یک کسب و کار چیست؟ هدف اصلی را به صورت واضح بیان کنید. واضح بودن هدف و واقع گرایانه بودن آن اهمیت فوق العاده زیادی دارد.
- در چه موقعيتى نسبت به هدف تعيين شده قرار دارید؟ نیاز است تا به تشريح شرايط و منابع و امكانات بپردازید. نیازهای سازمانی و موقعیت رقبا در این مرحله بیان می شود.
- چه برنامه اى براى تحقق اهداف دارید؟ این سوال براى همسو كردن منابع با هدفى كه در نظر گرفته اید مطرح می شود. تمامی مواردی که در این بخش بیان می شوند باید با اطلاعاتی که با توجه به دو سوال اول به دست آمده است مطابقت داشته باشند.
جزییات مربوط به ترسیم نقشه راه
اغراق نیست اگر بگوییم که بسیاری از کسب و کارهای موفق در این زمینه عملکرد بهتری داشته اند. در واقع اغلب افراد در ابتدای راه می توانند به خوبی بدنه اصلی طرح و نقشه مسیر را ترسیم کنند اما رسم جزییات و توجه به مسائل ریزتر از عهده همه انسان ها خارج است و افراد معدودی قادر هستند تا به آن سوی اهداف خیالی ما بروند و موانع و مشکلات را به ما بگویند، یا نقاط مثبت را تشخیص داده و از آن ها برای بهبود کسب و کار ما استفاده کنند. جزییات مربوط به نقشه راه می تواند کاملا متفاوت باشد اما در این مقاله به تعدادی از آن ها اشاره کرده ایم.
- تعیین بهترین ابزار برای ترسیم نقشه راه: در گذشته بیشتر از اکسل و پاورپوینت استفاده می شد اما روش های دیگری هم وجود دارد که از جمله آن ها می توان به product plan ، Aha! و roadmunk اشاره کرد.
- توجه به اهداف استراتژیک و ویژگی های منحصربفرد: اصولا همین استراتژی خاص و ویژگی های منحصربفرد است که باعث می شود تا کسب و کار شما با کسب و کارهای دیگر تفاوت اساسی داشته باشد.
- توجه به مشتریان: در روند کسب و کار شما باید به مشتریان توجه ویژه ای داشته باشید. آیا قرار است تمام هزینه هایی که برای راه اندازی یا ادامه کسب و کار صرف می شود از طریق کسب درآمد از مشتریان به جیب شما برگردد آن هم به علاوه سود و منفعتی که لازمه کسب و کار و تداوم تجارت است؟ بنابراین صرفا توجه به شرکا و سرمایه ای که روی هم دیگر گذاشته اید تا کسب و کار را رونق دهید کفایت نمی کند و باید جریان درآمدی خوبی را هم ترسیم کنید.
- اشتراک گذاری: زمانی که می خواهید یک تیم داشته باشید باید همه فرایندها و اهداف و تفکرات خود را با اعضای تیم در میان بگذارید و نظرات موافق و مخالف را به همراه استدلال ها بررسی کنید.
- بررسی، تنظیم و ارزیابی: نقشه راه صرفا برای آغاز مسیر نیست و ممکن است در اثنای کار و فعالیت خود متوجه این واقعیت شوید که بخشی از نقشه ناقص است یا درست نیست و باید اصلاح گردد. در هر صورت باید بدانید که نقشه راه قابلیت تغییر هم دارد اما طرح کلی باید پایدار بماند و از آن تبعیت شود.
- نقشه راه چابک (agile) : وقتی یک راه طولانی را ترسیم میکنیم، طبیعتاً از جزئیات گامهایی که فاصله زیادی با آنها داریم، نمیتوانیم مطلع باشیم. ترسیم نقشه راه به روش agile یا چابک، به ما این فرصت را میدهد که ضمن حرکت به سمت اهداف نهایی، مایلستونهای کلی و هدف کلی را همیشه مد نظر داشته باشیم، ولی جزئیات را وقتی به هر هدف میانی (مایلستون) نزدیک میشویم، و با توجه به محدودیت ها و امکاناتی که در آن نقطه از مسیر داریم، ترسیم کنیم. فکر کردن به تمام جزئیات در طول یک راه طولانی، علاوه بر اینکه عملاً دور از واقعیت است، میتواند گمراه کننده باشد. زیرا شرایطی که در طول راه با آنها مواجه میشویم و همچنین نقاط قوت و ضعفی که کسب و کار ما در هر گام میتواند داشته باشد، چیزی نیست که بتوانیم از ابتدای راه به درستی و با جزئیات کامل تخمین بزنیم.
road map چگونه به کسب و کار ما کمک می کند؟
با تمام اطلاعاتی که در خصوص road map و ترسیم نقشه راه در اختیار شما قرار گرفت قطعا می توانید به این واقعیت مهم پی ببرید که road map یکی از بهترین روش های ممکن برای شروع هر کسب و کاری است که اطلاعات دقیقی در خصوص آن نداریم و یا اکوسیستم آنرا کمتر میشناسیم. با ترسیم نقشه راه می توانیم جلوی شکست های متداول در تجارت و بازار کسب و کار را بگیریم و در صورت طراحی دقیق تر می توانیم به یکی از کسب و کارهای موفق و پرسود با بازدهی فوق العاده زیاد تبدیل شویم.
همان چشم انداز واضح و روشنی که در نتیجه ترسیم نقشه راه به ما داده می شود، باعث می گردد تا اضطراب ها و ترس های ناشناخته ای که از کسب و کاری جدید، یا یک بازار جدید برای کسب و کاری که میشناسیم، و یا محصول یا خدمتی جدید که در کسب و کار فعلی خود قصد ارائه آنرا داریم، رفع شود. همچنین از بروز تنش هایی که در نتیجه ریسک های غیرعاقلانه پدید می آیند نیز جلوگیری می کند.
تمامی کسب و کارهای موفق و مطرحی که در سراسر دنیا می بینید در ابتدای راه و درست زمانی که قصد ورود به عرصه رقابت و تجارت را داشته اند از یک road map اصولی و حساب شده بهره مند شده اند. بنابراین شما نیز اگر قصد ورود به عرصه تجارت را دارید نسبت به طراحی و ترسیم نقشه راه یا همان road map بی تفاوت نباشید و با دیدگاه واقع بینانه تری کسب و کار خود را پایه ریزی کنید.