مدل ذهنی یکی از جمله مسائلی است که طی چند سال گذشته بیش از پیش در خصوص آن تحقیقات گسترده ای صورت گرفته است و نقش آن در تصمیم گیری های انسان ده ها برابر بیشتر از گذشته نمایان شده است. در این بخش قصد داریم تا در خصوص اهمیت مدل ذهنی صحبت کنیم و به شما نکاتی را که در خصوص مدل ذهنی خود لازم است تا همواره به یاد داشته باشید را آموزش دهیم از این رو پیشنهاد میکنیم که تا انتها با ما همراه باشید.
مدل ذهنی چیست؟
قبل از اینکه بخواهیم در خصوص اهمیت مدل های ذهنی صحبت کنیم بهتر است تا تعریفی از آن داشته باشیم تا بیشتر با این واژه آشنا شوید.
اگر بخواهیم مدل ذهنی را تعریف کنیم میتوان آنرا چگونگی ساده تر مطرح کردن مسائل پیچیده و معنادارتر یافتن چیزهای مختلف نسبت به سایر افراد معنا کرد. در کلیت مدل ذهنی آمده است که به واسطه این واقعه ما چطور میتوانیم اتفاقات و وقایعی که در اطرافمان رخ میدهد را استدلال کنیم.
مدل ذهنی را میتوان نحوه درک ما از جهان دانست. مدل ذهنی ما را افکار ما، فهم ما و حتی ارتباطات و فرصت هایی که پیش رویمان قرار میگیرد شکل میدهد. باتوجه به اینکه ذهن گنجایش ذخیره سازی جزئیات جهان را ندارد از این رو از مدل ذهنی استفاده میکند تا پیچیدگی ها به بخش های قابل فهم، سازمان یافته و ساده تبدیل شود.
ارتباط مدل ذهنی با درک بهتر موضوع
طبق آزمایشات و مطالعات صورت گرفته، مدل ذهنی ما و مفید بودن آن میتواند کیفیت تفکر ما را تحت تاثیر قرار دهد. از این رو هر چه مدل ذهنی بیشتری در ذهن داشته باشید احتمال آنکه مدل های مناسبی برای دیدن واقعیت به دست آورید افزایش پیدا میکند. در زمانی که لازم است تا توانایی های شما در تصمیم گیری تقویت و بهبود یابد اهمیت مدل ذهنی افزایش پیدا میکند.
بسیاری از انسانها بجای اینکه شبکه ای از انواع مدل ذهنی داشته باشند، تخصصی فکر کرده و چند مدل از رشته خود دارند و همین امر سبب می شود تا یک مهندس بر حسب سیستم ها، یک روانشناس بر اساس مشوق ها و یک زیست شناس از منظر تکامل به موضوع نگاه کند.
با کنار هم قرار دادن این رشته ها یک شبکه مدل ذهنی ایجاد می شود که میتوان با کمک آن مسائل و مشکلات را از سه بعد مختلف نگاه کرد. در صورتی که تنها از یک بعد به موضوع نگاه شود مطمئنا با نقاط کوری برخورد می کنیم که میتوانند دردسرساز شوند و همین امر به تنهایی خود اهمیت مدل ذهنی را آشکار می کند.
طریقه ساخت شبکه ای از چند مدل ذهنی
حالا که با مزیت نقشه ذهنی و کلیت آن آشنا شدید میتوان ساخت شبکه ای از چند مدل ذهنی را بررسی نمود. در ادامه درخصوص این صحبت خواهیم کرد که چطور میتوانید شبکه ای از چند مدل ذهنی خود بسازید تا بتوانید تصمیم های بهتری بگیرید.
توجه به این نکته لازم و ضروری است که ایجاد یک شبکه مدل ذهنی شخصی میبایست تا پایان عمر ادامه داشته باشد و شخص به آن پایبند باشد تا بتواند از آن در راستای تصمیم گیری درست به بهترین شکل ممکن استفاده نماید.
۱. نقشه با منطقه متفاوت است
یکی از نکاتی که در ساخت شبکه مدل ذهنی باید به آن توجه کرد، این است که حتی بهترین نقشه ها نیز دارای نقص هستند. دلیل این نقص نیز آن است که این نقشه ها تقلیل یافته چیزی هستند که سعی دارند نشان دهند.
در صورتی که نقشه ای یک منطقه را به طور کامل نشان دهد دیگر تقلیل نخواهد داشت و به همین دلیل دیگر برای ما مفید نخواهد بود. یک نقشه می تواند یک تصویر از یک لحظه از یک نقطه از زمان باشد و چیزی را به نمایش گذارد که دیگر وجود ندارد. به یاد آوردن این موارد در هنگام فکر کردن به مسائل و مشکلات برای تصمیم گیری بهتر اهمیت بسیار بالای دارد.
2. دایره شایستگی
در صورتی که به جای آنکه با شایستگی کاری را انجام دهیم، به وسیله غرورمان هدایت آنرا انجام میدهیم نقاط کور بسیاری در مسیر ما ایجاد می شود. در صورتی که بدانید چه چیزی را میفهمید، میدانید که نسبت به دیگران در چه مواردی برتری دارید.
تنها در صورتی که در خصوص کمبود دانش خود صادق باشید می فهمید که آسیب پذیر هستید و میدانید که از چه طریقی میتوانید پیشرفت کنید. به همین دلیل درک دایره شایستگی تان میتواند در تصمیم گیری و نتایجی که رقم میزنید تاثیر گذار باشد و به ایجاد شبکه های مدل ذهنی شما کمک کند.
۳. تفکر بر پایه اصول اولیه
برای اینکه بتوانید موقعیت های پیچیده را مهندسی معکوس کرده و با ساده سازی آنها به درک بهترشان کمک کنید میتوانید از تفکر بر پایه اصول اولیه استفاده کنید. استفاده از تفکر بر پایه اصول اولیه، یکی از جمله دیگر رشته هایی است که به شکل گیری شبکه مدل ذهنی شما کمک می کند.
این طرز فکر که از آن به عنوان استدلال از طریق اصول اولیه نیز یاد می شود، به عنوان ابزاری برای جدا کردن ایده ها از هر فرضی که بر اساس آنها شکل گرفته است در نظر گرفته می شود تا به روشن شدن مشکلات پیچیده کمک کند. در هر زمینه ای اگر اصول اولیه را بدانید این امکان را خواهید داشت تا بقیه دانش خود را حول آن اصول ساخته و چیز جدیدی به دست آورید.
۴. تفکر مرتبه دوم
به طور کلی تقریبا همه افراد این امکان را دارند تا نتایج فوری اقدامات خود را پیش بینی کنند. این رشته تفکر یکی از جمله مواردی است که به ساخت شبکه مدل ذهنی شما کمک خواهد نمود. تفکر مرتبه اول آسان و ایمن در نظر گرفته می شود اما باید بدانید که این روش در نهایت شما را به همان نتایجی خواهد رساند که دیگران نیز به آن دست پیدا کرده اند.
تفکر مرتبه دوم پا را کمی فراتر گذاشته و شما را ملزم میکند تا شما نتنها اعمال خود بلکه پیامدهای فوری آنها را نیز در نظر بگیرید، همچنین شما را ملزم میکند تا پیامدهای بعدی این اعمال را نیز در نظر بگیرید و سپس اقدام نمایید. توجه داشته باشید که در نظر نگرفتن پیامدهای مرتبه دوم و سوم تصمیماتی که میگیریم میتواند فاجعه آمیز باشد.
۵. تفکر احتمالی
تفکر احتمالی همواره تلاش میکند تا با کمک گرفتن از ریاضیات و منطق، احتمالاتی که در خصوص وقوع هر نتیجه خاصی که ممکن است بعدا رقم بخورد را پیش بینی کند. از تفکر احتمالی به عنوان یکی از بهترین ابزارها برای ایجاد مدل ذهنی و بهبود دقت تصمیمات یاد می شود. باتوجه به اینکه در دنیای امروز عوامل مختلفی وضعیت آنرا مشخص می کنند، تفکر احتمالی این شانس را به ما میدهد تا محتمل ترین نتایج را شناسایی کنیم و بتوانیم تصمیمات دقیق تری بگیریم.
۶. وارونگی
وارونگی یکی از جمله ابزارهای قدرتمندی است که در مسیر ساخت شبکه مدل ذهنی تان به شما کمک میکند تا موانع موفقیت را شناسایی و از بین ببرید. همه انسان ها در برابر مشکلات یک رویه ثابت را پیش میگیرند و آن هم رویه رو به جلو رفتن است. وارونگی این امکان را به شما می دهد تا مشکل را وارونه کرده و رو به عقب فکر کنید. همیشه شروع از ابتدا خوب است اما گاهی شروع از پایان میتواند مثمر ثمرتر باشد.
۷. اصل اوکام
اصل اوکام بیان می کند که احتمال درست بودن توضیحات ساده بیشتر از توضیحات پیچیده است. از اصل اوکام به عنوان یکی از رشته های ساخت شبکه مدل ذهنی یاد می شود که ریشه آن در اصول کلاسیک منطق و حل مسئله است. در اصل اوکام آمده است که به جای آنکه زمان خود را برای رد کردن سناریوهای پیچیده تلف کنید، می توانید با ساده کردن توضیحات آنها و انسجام بخشیدن به توضیحات مذکور، با اطمینان بیشتری تصمیم بگیرید.
۸. اصل هانلون
در اصل هانلون آمده است که هرگز رفتاری را که با دلایلی مرتبط با سهل انگاری یا بی دقتی قابل توجیه است بر اساس دلایل بدخواهانه تفسیر نکنید. در جهان امروز استفاده از اصل هانلون باعث می شود تا بتوانیم از ایدئولوژی دوری کنیم و به دنبال فرصت های مناسب باشیم. از این مدل در راستای ایجاد شبکه مدل ذهنی می توان بهره برد.
با در نظر گرفتن این نکات میتوانید مدل ذهنی مناسبی برای خود ترسیم کنید و تصمیمات بهتری در موقعیت هایی که در مسیر زندگی با آنها رو به رو می شوید بگیرید. توجه به اهمیت مدل ذهنی میتواند شما را در بسیاری از موقعیت های حساس زندگیتان یاری کند. تاکنون با استفاده از مدل ذهنی تان در موقعیت حساس تصمیم گرفته اید؟ از تجربه خود در این زمینه در بخش نظرات برایمان بگویید.
